Verslag online bijeenkomst 'In gesprek met SZW over beschut werk'

05 juni 2024

In de online bijeenkomst 'In gesprek met SZW over beschut werk' op 23 mei gaan Jeanette Siebinga en Saloua Chaara van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) in gesprek met de deelnemers over de ontwikkelingen en de maatregelen om de ambities voor beschut werk te realiseren. Deelnemers benoemen knelpunten en oplossingen. Lees het verslag van deze bijeenkomst.

Dagvoorzitter Rick van der Kleij trapt de bijeenkomst af door te vragen naar de organisaties en rollen van de deelnemers. Die blijken te werken bij gemeenten, UWV, sociaal ontwikkelbedrijven, een sociale onderneming Cedris, Stimulansz, Divosa of een GGZ-instelling. 

Ontwikkelingen beschut werk

Jeanette Siebinga neemt ons kort mee door de cijfers over beschut werk. ‘Het aantal plaatsen groeit sinds 2015 gestaag. Bij 75% van de aanvragen komt er ook een indicatie en ongeveer 67% (2 op de 3 mensen) met een indicatie BW heeft werk. Dat zit dicht bij de taakstelling van 10.300 plaatsen, maar de ambitie voor 2048 is om 30.300 structurele beschutte werkplekken te hebben.

Maatregelen om de ambities met beschut werk waar te maken

Haar collega Saloua Chaara vertelt dat uit onderzoek van SZW bleek dat er een tekort is in het budget voor een beschutte plek. Dat komt vooral doordat mensen de kosten van hun baan en het salaris niet volledig kunnen terugverdienen. Het gat is 7.000-9.000 euro. Daarom is er sinds dit jaar 2.100 euro per persoon extra beschikbaar gesteld. Het budget daarvoor loopt op van 23 miljoen van dit jaar naar 65 miljoen in de structurele situatie.

Medewerker sleutelt aan een fiets

SZW doet meer om beschut werk te bevorderen, onder meer praten met mensen in het veld zoals in deze sessie. Deze input wordt gebruikt voor een versimpelingsagenda. Chaara: ‘We onderzoeken of we loonwaarde een betere plek kunnen geven in de beoordeling van beschut werk. We horen dat men dat onderscheid tussen dagbesteding en beschut werk lastig vindt. Dus we zoeken naar criteria voor een beter onderscheid. Ook werken we aan een adequatere verdeling van beschutte werkplekken over het land dan op basis van de Wsw-en de Wajongcijfers. Ten slotte versterken we de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven en beschut werk. Daar komt de komende jaren een miljard voor beschikbaar. We weten niet wat het volgende kabinet doet, maar nemen aan dat ze het beleid doorzetten. Ook gemeenten zetten stappen om beschut werk te bevorderen.’

Iemand merkt op dat het hogere budget het gat niet dekt. Chaara benadrukt dat het tekort niet zit in de begeleiding, maar in wat een iemand die beschut werkt financieel oplevert. Daarom kijkt het ministerie naar verbetering van de bedrijfsvoering van sw-bedrijven en een betere indicatiestelling. Ook wordt gekeken naar de mogelijkheid om beschut werk nog meer te financieren naar realisatie, maar het is lastig om op basis van de juiste cijfers tot een betere verdeling te komen.

Vraag en antwoord

  • Wordt er een praktijkroute voor beschut werk overwogen? Het kennisniveau in de uitvoering is daar volgens mij te laag voor. 
    Ja, die wordt nu al lokaal gebruikt.
  • Wat doet het ministerie voor gemeentes zonder ontwikkelbedrijf? 
    Het staat gemeente beschut werk bij reguliere bedrijven onder te brengen. We worstelen ermee om beleid te maken voor uitzonderingsgevallen; het moet wel uitvoerbaar blijven. 
  • In hoeverre wordt bij het ministerie de transitie van de sociaal ontwikkelbedrijven, verbonden aan de hervorming van de arbeidsmarktregio’s?
    We doen het echt samen met collega's die bezig zijn met de arbeidsmarktinfrastructuur. Er zijn heel veel raakvlakken. In de handreiking gaan we ook heel concreet het onderscheid maken tussen beide trajecten. We willen echt voorkomen dat gemeenten in verschillende plannen hetzelfde gaan opschrijven.
  • Zitten er ook voldoende marktpartijen zoals sociaal ondernemers in de groep waar de informatie wordt opgehaald? 
    We hebben contact met werkgeversorganisaties die vaak regionaal goed aangesloten zijn. Wel ligt de focus primair echt bij de publieke organisaties. Waar meer dan 90% van de beschutte plekken worden georganiseerd. Dus daar praten we primair mee. 

Knelpunten

De deelnemers benoemen knelpunten die ze ervaren en prioriteren die. Dit zijn de belangrijkste 5:

  1. Simpel switchen is ingewikkeld.
  2. Veel ziekteverzuim na aangaan contract en dan geen verlenging. Wat doen we dan met deze kandidaten?
  3. Begeleidingsbehoefte nieuw beschut is veel hoger dan WSW. Uitdaging om voldoende uren consulent te vinden. 
  4. Beschut werkplekken niet alleen inzetten binnen de sociaal ontwikkel bedrijven. Breder inzetten van alle mogelijke plekken.
  5. Hoe realiseren we meer passende werkplekken?

Siebinga en Chaara zien dat er veel knelpunten worden genoemd rond financiën en regelgeving. Charaa: ‘Onze analyse is dat bij Simpel Switchen het grootste probleem niet in de regelgeving zit, maar in de uitvoering. Dus het bevestigt voor mij wel dat we meer kennis moeten uitwisselen. Daar is de verbeteragenda ook voor bedoeld.’

    • Weerstand tegen switchen van beschut werk naar dagbesteding zit meestal in de omgeving: familie en begeleiding, omdat ze denken dat een baan meer geld oplevert dan een uitkering. In zo’n geval kun je medewerkers hoogstens ziekmelden. De oplossing is dat HR of managers dan contact opnemen met de begeleiding van de medewerker en een leuke dagbestedingsplek zoeken. Door met 1 dag in de week te beginnen en dat uit te bouwen proberen ze iemand te toch verleiden.
    • Wij huren plekken voor dagbesteding en beschut werk in bij dezelfde zorgaanbieder. Dat heeft natuurlijk voordelen. Maar daardoor is de zorgaanbieder ook niet erg geneigd mensen naar werk door te ontwikkelen. Iemand vraagt hoe je dan scheve gezichten voorkomt als de een loon krijgt en de ander niet.
    • Wij hebben Tussenwerk ontwikkeld, met name voor jongeren die een advies hebben gekregen voor het beschut werk, maar voor wie werken nog geen passende oplossing is. Samen met het sociaal wijkteam dat de contracten met de dagbestedingspartijen beheert melden we jongeren aan bij een dagbestedingspartij. Op de dagbesteding wordt gewerkt aan werknemers¬vaardigheden. Tegelijk zorgt de zorgomgeving er ook voor dat de jongere kan ‘rijpen’. De begeleiding komt goed op orde komt en andere zaken waar de jongeren tegenaan lopen worden opgepakt. En wij komen zo nu dan kijken om te zien hoe gaat het met de ontwikkeldoelen gericht op werk. Als de stap naar betaalde arbeid gezet kan worden, maken we die overgang zo eenvoudig mogelijk.
       

Van der Kleij vraagt waar SZW een rol in voor zichzelf ziet. Chaara: ‘Vooral bij Simpel switchen en de financiering van beschut werk. En bij de verdeling van een aantal plekken en budgetten onder de gemeenten. We halen input op en kijken wat op het niveau van het Rijk speelt en wat in de uitvoering. Bij het laatste heeft SZW een ondersteunende en faciliterende rol.’ 

Deelnemers discussiëren in groepjes over genoemde knelpunten en mogelijke oplossingen.

Deelnemers noemen de volgende knelpunten:

    • Mogelijkheden om meer kandidaten te plaatsen maar is te duur omdat dit boven taakstelling komt. 
    • Behaald resultaat van gemeente komt niet overeen met individuele resultaten.
    • Wat doet het ministerie om ook gemeentes zonder ontwikkelbedrijf te ondersteunen bij het zoeken van werkplekken voor nieuw beschut kandidaten?
    • Simpel switchen is ingewikkeld
    • Hoe kan iemand eenvoudig afzien van het advies Beschut werk?
    • Dagbestedingsaanbieders hebben geen belang bij doorstroming van cliënten naar beschut werk; weinig contact met Wmo
    • Uit een analyse in het verleden blijken er kandidaten een nieuw beschut indicatie hebben gekregen waar wij als gemeente niks van wisten omdat UWV de post naar een oud adres stuurde. Deze mensen hebben zelf een weg naar werk gevonden en hebben de indicatie dus niet (meer) nodig, maar zij zitten wel in onze taakstelling. Kunnen wij of zij een aanvraag doen om de indicatie weer in te trekken? Dit lijkt me ook relevant omdat veel nieuwe kandidaten veelal jongeren zijn vanuit VSO/ PRO en dus misschien 10 jaar na het krijgen van hun indicatie zo goed door zijn ontwikkeld dat ze de indicatie niet meer nodig hebben.
    • Beschut werkplekken niet alleen inzetten binnen de sociaal ontwikkel bedrijven. Breder inzetten van alle mogelijke plekken.
    • SW-bedrijf heeft onvoldoende passend beschut werk. 
    • Hoe realiseren we meer passende werkplekken?
    • Bereisbare plekken lastig vanuit brede gemeente
    • Aanwezigheid van passende werksoorten
    • Beschut werk wordt steeds apart benoemd van (werk). Ook benoem je dat 90% bij sociaal ontwikkelbedrijven zit. De nadruk wordt nu ook weer gelegd op de sociaal ontwikkelbedrijven. Steeds wordt het ook benoemd als een bijzondere doelgroep. Daarmee maak je hier een apart hokje van en legitimeren jullie dat werkgevers dit niet oppakken. Terwijl het wel belangrijk is dat werkgevers hier ook een rol in pakken. Als je de begeleiding en aanpassingen van werk goed inregelt moet dit gezien worden als (betaald) werk. Dit stigma van aparte doelgroep zou er wat ons betreft af moeten.
    • Beschut werk bij een reguliere werkgever is in de praktijk lastig in te richten, terwijl de wil er wel is bij beschut werker, gemeente en werkgever.
    • Veel ziekteverzuim na aangaan contract en dan geen verlenging. Wat doen we dan met deze kandidaten?
    • Verdiencapaciteit van veel kandidaten is zo laag dat het moeilijk is om ze een kans te geven, Lijntje tussen nieuw beschut en Wmo/dagbesteding is minimaal. 
    • Onvoldoende instroom beschut- hoe vind je meer kandidaten Beschut werk?
    • Mensen met lagere verdiencapaciteit minder kans op werk
    • Wat zijn jullie gedachten rondom de toetsing arbeidsvermogen? Rekening houden met het tekort aan verzekeringsartsen.
    • Nu is een indicatietoekenning beschut werk helaas niet zichtbaar in SUWINET. Overwegen jullie om dit ook zichtbaar te maken in SUWINET net als opname DGR?
    • Er zijn oude wajonger die vanuit hun oude sw-indicatie een indicatie beschut werk krijgen. Zij zijn 'klanten' van het UWV, ontvangen daar een uitkering. In hoeverre is gemeente hiervoor verantwoordelijk en wie moet wat doen (en betalen)? Gemeente kan plek bieden, maar betekent dit dan ook dat de gemeente dit moet bekostigen? Zijn hiervoor richtlijnen met afspraken?
       
    • Waarom telt beschut werk niet mee voor de Banenafspraak?
    • Wat is de reden dat beschut werk niet onder de banenafspraak valt? Veel werkgevers willen alleen maar een vinkje kunnen zetten vanuit het doelgroepenregister 
    • Begeleidingsbehoefte nieuw beschut is veel hoger dan WSW, uitdaging om voldoende uren consulent te vinden.
    • De borging en doorontwikkeling van de infrastructuur is eigenlijk een bedrijfsmatig of ondernemersvraagstuk maar wordt aangevlogen vanuit sociaal domein. Meer sociaal ondernemerschap is nodig. Hoe kunnen we de infrastructuur van de sociaal ontwikkelbedrijven op het gebied van beschut werk veel meer een vanzelfsprekend onderdeel maken van de arbeidsmarkt en dan vanuit het economische perspectief.
    • Toename beschut is niet hoog genoeg om krimp Wsw te compenseren bij het ontwikkelbedrijf.
    • Hoe kom je van een klassiek SW-bedrijf naar een sociaal ontwikkelgericht bedrijf?
    • Weinig kennis bij SW-bedrijf over adequate plaatsing, zit veel in oude wsw-modus.
    • Sociale werkbedrijven moeten gaan ondernemen, maar daarmee met belastinggeld concurreren op de vrije markt.

Deelnemers noemen de volgende oplossingen:

    • Wetgeving Beschut Werk aanpassen om meer plekken mogelijk te maken. 
    • Passende werkplek:
      • Helder communiceren over mogelijkheden en voorwaarden.
      • Kennis bij gemeenten over mogelijkheden vergroten.
      • Ontschotten van regels en geld
    • Niet te snel willen plaatsen maar zorgvuldig voortraject om slechte match en evt. ziekteverzuim te vermijden.
    • Eenvoudig afzien van advies brengt met zich mee dat de totale wachtlijst niet vervuild is.
    • Mensen zelf de mogelijkheid geven om af te zien van het advies beschut werk, vergelijkbaar met Doelgroepregister.
    • UWV toetst niet op arbeidsvermogen, kan een rol spelen bij inzicht in kwetsbaarheden.
    • In ons groepje hebben we het vermoeden dat de totale wachtlijst is vervuild, omdat je niet gemakkelijk van het advies afkomt.
    • Wetgeving aanpassen om simpel switchen mogelijk te maken.
    • Er moet meer duidelijkheid komen over hoe je wijzigingen praktisch kunt realiseren en wat dat voor financiële gevolgen heeft.
    • Simpel Switchen: indicatie NB aan en uit zetten
    • Beschut werk bij dagbesteding realiseren 
    • Beschutwerkplekken bij dagbesteding
    • Criteria voor simpel switchen bepalen en uitkeringen makkelijk kunnen hervatten. Aanpassing binnen arbeidsrecht; uitzonderingspositie
    • Arbeidsmatige dagbesteding en BW dicht bij elkaar organiseren
    • Hokjesdenken verlaten, moeilijke aparte doelgroep noemen werkt stigmatisteren en maakt werkgevers kopschuw
    • Simpel switchen – maar switchen naar wat?
      • Ontschot regels DB en BW het budget van gemeenten.
      • Het maakt niet uit wat het potje is, als kandidaat maar geholpen wordt. De bedoeling centraal.
      • Simpel Switchen: indicatie NB aan en uit zetten
    • Helaas… toch meer geld voor begeleiding. 
    • Voor de knelpunten meer begeleiding, minder ziekteverzuim.
    • Begeleidingsbehoefte als uitgangspunt aanhouden en niet iemands uitkeringsachtergrond etc.
    • Bewustwording vergroten wat nodig is. 1 op 1 begeleiding als dat nodig is. Er wordt geen uitvoering gegeven aan advies.
       
    • Een plaatsing op een beschutwerkplek bij een reguliere werkgever wel laten meetellen voor het Doelgroepenregister. 
    • NB in DGR als bij reguliere werkgever